Tanrı Katilleri

Size yer altından notlar taşıyorum. Heyecanımı bağışlayın ve bir sandalye çekip şöyle oturun. İnanın insan felsefe ve edebiyat üzerine her zaman böyle bir hazine bulamıyor, her sayfası altından olsun ya da okuyanın ruhuna dokunsun.

Ne deniyordu İncil'de "İnsan yalnız Tanrı'ya hizmet etmek için yaratılmıştır" (John 4:8 İncil) Söz konusu insan özgürlüğü olunca bunu söyleyebilen düşünce yapısı ile, "İnsan özgür doğar fakat zincire vuruluşu kaçınılmazdır" (Toplum Sözleşmesi, J.J. Rousseau) diyen yapı her zaman aynı tehlikeyi oluşturur. Ama asıl konu özgürlüğün çıkarıysa nasıl karşı çıkmaz buna insanoğlu? Aslında özgürlük yanılgısı mıdır, kölelikten daha acınası olan? Var gücüyle kükreyen kafesteki bir aslandan veya tasması gevşek olunca kendisini aslan kadar vahşi zanneden köpekten daha hüzünlü ne olabilir?

Daha doğmadan bile göbek bağıyla annesine bağlı bir insan mıdır özgür doğan? Seçim yapabilmek değil midir özgürlüğün ön koşulu? Kundakta henüz gözleri açılmamışken seçebilir mi dinini, milletini? Tercih edebilir mi anne baba diyebileceği kişileri? Her şekilde kazanım olmuştur özgürlük. İnsan yalnızca anne rahminden çıktığı gün doğmaz. Güçlüyse insan fethaysa her zincirinin kırılışında yeniden doğar veya yok eder tanrısını, kendisini. Kendini yok edebilecek her kişi yeniden doğma özgürlüğünü edinmesinde pek beis yoktur. Esaretin olmadığı bir dünyada tanınabilir miydi özgürlük? Sahi var olmasaydı iblis, kim kaçımız ihtiyaç duyardık Tanrı'ya? Güneşe seslenen Zerdüşt'ün buyurduğu gibi: "Sen, ey büyük yıldız! Neye yarardı mutluluğun, aydınlattıkların olmasaydı!"

Belki aydınlanma çağının özgürlükleri vadedeceğini düşünüyorduk. Sonra baktık ki kontrol etmeye, telkin etmeye ve manipüle etmeye yarıyormuş. Dönemin kurgusu için gevşek olay örgüsünden yararlanılması, Zerdüşt'te düşüncenin özümsenmesi ve bu gevşek kurgu üzerinden algısal yürüyüşte devamlı edebi türlerin 20. yüzyıl içerisinde felsefi yapılarla iç içe bir halka haline gelmesi, yeni bir sanatsal yön kurma mücadelesinin bir sonucudur.

Zerdüşt'ün buyurduklarından biri de, her bir varlığın kendilerinden öte bir şeyler yarattıklarıdır. Bu durumda insan ile öte varlığın arasındaki hasbelkader bağlanmış halatlar köprüsüdür. Prangasını söken her insan köprü bağını daha sıkı bir hale getirebilir veya üzerindeki yüklerden kurtulabilecek, kendisinin yaratıcısı veyahut celladı olabilecektir. Roma dönemi bilgelerince esir, kötü olan anlamı taşırken bir de bu esirleri esir edenler mevcuttur. Bunun bir tepkisi olsa gerek insan da, öte varlıklarını katleder. İnsan tanrısını katleder! Kafesinden taşmış, zincirini kırmış ve yok etmiştir tanrısını. Tanrı seçmiş, ayırmış, iyiyi kötüyü belirlemiş, ahlaki kanunları koymuş bir diktanın imgesi olmuştur. "İyilerin ve kötülerin yaratıcısı öncelikle iyi bir yok edici olmak zorundadır." (U. Aller Werte)

Mart 2015

Cem Düz